Duurzame familiale landbouw in Vila Vila (Bolivia)
15 mei 2020
Ontdek meer over onze partner Aynisuyu uit Bolivia!
Water in afgelegen gebieden
In Bolivia is de toegang tot water een nationaal erkend recht. Vanuit de nationale overheid zijn de afgelopen jaren verschillende programma’s uitgevoerd voor de toegang tot drink- en irrigatiewater. Het grote probleem is de uitgestrektheid van Bolivia. Bolivia is groot, België past er wel 36 keer in, en heeft vele rurale, afgelegen gebieden waar mensen ver van elkaar wonen. We zien dat lokale overheden de absoluut noodzakelijke basisdiensten voorzien, maar toch nog heel wat mensen in de meest afgelegen gebieden hiermee niet bereiken. Daarbij gaan bijna alle investeringen naar de toegang tot water en is nauwelijks aandacht voor de bescherming van de infiltratiegebieden en waterbronnen, die water leveren aan de systemen. Overbegrazing, boskap, bos- en heidebranden zijn belangrijke factoren die uiteindelijk de infiltratie van het regenwater in de bodem beperken. Als gevolg hiervan drogen de waterbronnen uit en komen de watersystemen dus ook droog te staan.
De gemeente Vila Vila, waar Aynisuyu werkzaam, is eveneens groot. Ter vergelijking: de stad Sint-Niklaas (83,8 km²) past bijna 8 keer in de gemeente Vila Vila (603 km²). De bevolkingsdichtheid in Vila Vila is 9 inwoners/km², in Sint-Niklaas is dit 936 inwoners/km² (bron: Strategie voor Integrale Ontwikkeling Cono Sur, feb. 2020/provincies.incijfers.be). Zo kan je al snel afleiden dat in deze gebieden een dagelijks babbeltje met je buren niet zo vanzelfsprekend is, de kans is namelijk groot dat deze ‘over de volgende bergrug’ wonen. In deze specifieke omstandigheden zien we een partner als Aynisuyu uitblinken. Zij slagen erin om zelfs de meest afgelegen plaatsen en gezinnen te bereiken.
“Aynisuyu heeft de afgelopen jaren een zeer vruchtbare relatie op weten te bouwen met de lokale actoren in Vila Vila, de gemeentelijke overheid en de boeren- en boerinnenorganisaties. Het team van Aynisuyu is dan ook bijna permanent aanwezig in deze afgelegen rurale gemeente. Hierdoor zijn ze in staat om de lokale ontwikkelingen van dichtbij te begeleiden. Vila Vila pikt de thema’s van het project heel snel op omdat ze naadloos aansluiten bij de noden van de bevolking. Als resultaat zien we dat de concrete realisaties rond water en voedselzekerheid, in een paar jaar tijd zijn gepromoveerd tot gemeentelijk overheidsbeleid”. Jaap Op de Coul, vertegenwoordiger Solidagro in Bolivia.
Indiaanse voorbeeldfunctie
Aynisuyu werkt in 8 dorpen van de gemeente Vila Vila aan de hand van vier agro-ecologische modellen (zie kader). Ze zorgen voor diversificatie van de productie via de aanleg van groentetuinen en de kweek van kleinvee (model 1). Ze installeren energiezuinige en gezondere keukens, en leren de gezinnen hoe je stoven kan herstellen zodat ze toekomstige problemen zelf kunnen oplossen (model 2). Ze investeren in micro-irrigatie met sprinklers wat voor grotere productiemogelijkheden zorgt (model 3). En stimuleren de gezinnen om zich te organiseren om samen overschotten te verwerken en lokaal te verkopen (model 4).
Gezinnen uit de doelgroep geven hun verworven kennis en goederen door aan anderen naar aloude gebruiken van de hooglandindianen in Bolivia (i.e. wederkerigheid). Boerenfamilies binnen de gemeenschap helpen elkaar zo al eeuwenlang.
Een begunstigd gezin vertelt over de buren: “Ze komen bij ons kijken hoe de nieuwe stoof werkt en bootsen deze dan na in hun eigen keuken. Als een stoof kapot is, herstellen we ze samen.”
Per dorp traint en begeleidt Aynisuyu een promotor rond de agro-ecologische modellen als lokaal aanspreekpunt voor de omliggende boeren en boerinnen.
Don Dionicio vertelt: “allereerst was het belangrijk om mijn stuk grond te beschermen tegen dieren (zie foto). Daarna werd het waterreservoir verbonden via een ondergronds systeem, dat we zelf zonder machines uit hebben gegraven, met de waterbron van tussen de bergen daar (wijst naar bron/berg ongeveer 0,5km verderop). José (medewerker van Aynisuyu) zorgt voor zaden en technische assistentie als ik die nodig heb. Mijn vrouw zorgt voor de geiten en kippen, de groentetuin is mijn job. Ik werk nu met heel veel verschillende soorten groenten, waarvan ik de overschotten verkoop aan de buren.”
Voedingswaarde stijgt
Van de bevolking in Vila Vila consumeert 70-85% alleen aardappelen, maïs en tarwe, en plusminus 40% van de kinderen onder de 5 jaar lijdt in bepaalde mate aan chronische ondervoeding als gevolg van te eenzijdige voeding (bron: gezondheidscentrum Vila Vila, 2018). Daarom werkt Aynisuyu aan de diversificatie van de voedselproductie d.m.v. de introductie van moestuinen met diverse soorten ecologische groenten, fruit en (klein)vee. Aynisuyu volgt de diversiteit van de voeding van de kinderen in de dorpen op aan de hand van de Household Dietary Diversity Score (HDDS), dat de dagelijkse consumptie op gezinsniveau in kaart brengt op basis van 10 voedingscategorieën.
De nulmeting tijdens de oogsttijd in 2016 kwam uit op een resultaat van 5,7 verschillende voedingscategorieën, tijdens de laatste meting van de oogsttijd in 2019 was de score gestegen naar 7,8, dus een flinke toename. Wanneer we de scores in detail bekijken zien we dat de gemiddelde consumptie van b.v. peulvruchten (van 25% naar 75%), melk (van 13% naar 59%), vlees (van 34% naar 63%), fruit (van 28% naar 53%), eieren van (41% naar 59%), medicinale planten (van 59% naar 78%) en groenten (van 88% naar 100%) is toegenomen.
Don Valerio Terceros, boer uit het dorp Kullcu Mayu: “we hebben maïs geplant, aardappels, boontjes en verschillende soorten groenten, dit jaar was de productie over het algemeen best goed, op de zanderige bodem wat minder. Verder heeft ieder gezin in het dorp appelboompjes geplant”.
Beleidsbeïnvloeding
Aynisuyu gaat nog heel wat stappen verder. Ze ondersteunen de basisorganisaties om op basis van de agro-ecologische modellen projectvoorstellen uit te werken en hiermee naar de gemeente te trekken om zo de nodige subsidies te verkrijgen. Vanaf de start van het project in 2017 zijn inmiddels 34 projecten uitgevoerd: 22 van de boerenorganisaties en 12 van de boerinnenorganisaties, variërend van irrigatieprojecten, over projecten voor de diversificatie van de voedselproductie, tot ondersteuning van economische initiatieven van de vrouwen in het kader van het schoolontbijt (zie verder).
Ook werkt Aynisuyu met de boeren- en boerinnenorganisaties, de educatieve en gezondheidssector aan overheidsbeleid voor de lange termijn, in het kader van het recht op gezonde voeding en water. Zo is in 2018 een wet goedgekeurd voor voedselzekerheid en een reglement voor de toepassing van de nationale "Wet voor Aanvullende Voeding op Scholen".
In het kader hiervan ondersteunt Aynisuyu een initiatief van de boerinnenorganisatie van Vila Vila die lokaal granen opkoopt en deze verwerkt in voedzame drankjes die onderdeel zijn van het schoolontbijt voor de kinderen in de gemeente. Het project slaat hiermee dus eigenlijk drie vliegen in één klap: het verzorgt een lokale afzetmarkt voor een eerlijke prijs, het stimuleert de economische ontwikkeling en emancipatie van de vrouwen, en het verbetert tegelijkertijd de voeding van de kinderen met lokaal geproduceerd gezond voedsel. Deze ervaring is met steun van Aynisuyu en de gemeente gerepliceerd naar de boerinnenorganisatie van Sivingani in Vila Vila, die nu ook producten levert voor het schoolontbijt.
Enkele feiten op een rij:
|
Eind 2019 is na een participatief proces van capaciteitsversterking, sensibilisering, juridische ondersteuning en veel overleg nog een belangrijke wet goedgekeurd, namelijk voor de bescherming van waterbronnen en infiltratiegebieden in Vila Vila. De actieve participatie van alle lokale actoren is fundamenteel om voldoende legitimiteit te geven aan de wet, en sociale controle op de uitvoering.
“We hebben groen licht gekregen van de hoogste boerenleiders in de gemeente om deze wet te ontwerpen. Het is een wet die ons helpt in het dagelijkse leven. Allemaal hebben we bijgedragen aan de redactie van de wet, boeren- en boerinnenleiders op verschillende niveaus, dus niet alleen de gemeenteraad. In het jaarplan van 2020 zal de gemeente budget toewijzen aan de uitvoering van de wet…”, Doña Elisa Carrasco Iriarte, gemeenteraadslid van Vila Vila.
Zo gezegd, zo gedaan. Inmiddels heeft de burgemeester van Vila Vila met de wet onder de arm budget losgekregen bij de departementale overheid van Cochabamba voor de aanplant van 16.000 dennenboompjes in de meeste kwetsbare infiltratiegebieden die water leveren aan de gemeente. Aynisuyu droeg bij met lokaal transport van de boompjes.
De gemeente Vila Vila gelooft dus sterk in lokale ontwikkeling en is helemaal mee in het verhaal dat Solidagro, Aynisuyu en de boerenorganisaties elke dag opnieuw brengen door goede voorbeelden, lange termijn investeringen en knappe resultaten. Ondanks de positieve ontwikkelingen in Vila Vila zijn echter nog steeds investeringen nodig, en de begeleiding van Aynisuyu om de behaalde resultaten te consolideren.
Mee ondersteunen?
Wilt u ook graag Aynisuyu ondersteunen? Micro-irrigatie met sprinklers kost €250 per gezin. Een keuken verbeteren komt neer op €25 per gezin. Een volledig ecologische groentetuin met kleinvee vraagt om een budget van €250, en bijdragen aan de economische emancipatie van een boerin kan voor €80. Steunen kan makkelijk via deze pagina.
Meer weten over Solidagro in Bolivia? Ontdek er alles over op solidagro.be/nl/wereldwijd/Bolivia.
Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door Gemeente Destelbergen, Fonds BVLA (via de Koning Boudewijnstichting), Rotaryclub Sint-Gillis – Stekene – Camasiacum, Provincie Oost-Vlaanderen en Directie – Generaal Ontwikkelingssamenwerking België
