Vrijhandel zet Filipijns zadensysteem op de helling (deel 2)
24 apr. 2024
Er roert wat in de zadenindustrie. Naar aanleiding van een belangrijke Europese wetswijziging, waarvan we vermoedelijk pas begin 2025 de uitkomst weten, schetsen we een overzicht van de situatie van zadensoevereiniteit in Europa en onze partnerlanden de Filipijnen en Bolivia. In alle drie de gebieden is er verandering op til, met één rode lijn: meer macht bij de industrie, minder bij boer.inn.en. De aandacht voor zaden en de regelgeving errond is nog beperkt, wij willen benadrukken wat op het spel staat. Laten we een kijkje nemen in de Filipijnen.
Net als in Europa staat de Filipijnse zadensoevereiniteit onder druk. Ondanks veel protest maken de Filipijnen sinds vorig jaar deel uit van het vrijhandelsakkoord RCEP (Regional Comprehensive Economic Partnership) – iets waartegen ook onze partner MASIPAG protesteerde omdat het de Filipijnen nóg meer exportgericht en importafhankelijk zal maken. Boeren vrezen dat door RCEP ook hun zadensysteem onder druk staat, omdat het verleden heeft aangetoond dat China in zijn vrijhandelsakkoorden andere landen onder druk zet ook deel uit te maken van UPOV.
UPOV (International Union for the Protection of New Varieties) is een internationaal controle-orgaan dat het gebruik, de uitwisseling en de verkoop van zaden van beschermde plantensoorten inperkt. Het verplicht landbouwers hun zaden te registreren en beperkt het gebruik, de uitwisseling en de verkoop ervan. Het verhoogt de administratieve last en opent de deur voor patentering op eigenschappen van diverse lokale gewassen en variëteiten.(bron)
Landbouwers in gevaar
De Filipijnen herbekijken ook hun nationale regelgeving. Zaadbedrijven voeren druk uit om de wet op de registratie van zaden (SIDA) strenger te maken en alle soorten zaden te omvatten. De SIDA geldt bijvoorbeeld nog niet voor genetisch gemodificeerde en hybride[1] zaden (veredelde zaden die uitgroeien tot uniforme planten), waarop de industrie vaak patenten neemt. Als ze inbegrepen zijn in de wet, leidt dat tot criminalisering van landbouwers die de zaden of goedkopere, nagemaakte versies ervan (al dan niet bewust) gebruikt. Ze kunnen de gevangenis ingaan of een enorme boete krijgen.
De industrie neemt volop patenten op zaden die ‘commons’ of gemeengoed horen te zijn
In de Filipijnen heerst een klimaat van angst wanneer het gaat om de criminalisering van boer.inn.en. Het land is al decennialang onveilig voor landbouwers, mensenrechtenverdedigers en milieuactivisten die zich uitspreken tegen bedenkelijke overheidsbeslissingen. Toch blijven landbouwers protesteren tegen bijvoorbeeld landbouwgrond die wordt toegewezen aan dam- of mijnbouwbedrijven, het bevoordelen van de vrije markt of het opdringen van de ggo Golden Rice.
Sinds Marcos Jr. op 30 juni 2022 werd beëdigd, zijn volgens de International Coalition on Human Rights in the Philippines 24 boeren vermoord. De coalitie schrijft de moorden toe aan staatstroepen (bron: aljazeera.com). In 2023 waren de Filipijnen voor het tiende jaar op rij het gevaarlijkste land in Azië voor land- en milieuverdedigers. (bron: Rappler.com)
Respecteer hun rechten!
Als reactie op de inmenging van de industrie in de politiek, voert onze partner MASIPAG actie voor de erkenning van de Filipijnse zadensoevereiniteit en de bescherming van de rechten van boer.inn.en, zoals vastgelegd in UNDROP[2]. In die VN-Verklaring van de Rechten van Boeren en Boerinnen, ook ondertekend door de Filipijnen, staat dat de VN-lidstaten de rechten, behoeften en realiteiten van boer.inn.en moeten respecteren en voorrang geven in het zadenbeleid. Boer.inn.en moeten de vrijheid krijgen om bedreigde rassen en gewassen te verkopen en uit te wisselen. Ook de bescherming van plantenvariëteiten staat in de verklaring. Verder moeten beleidsmakers netwerken ondersteunen die zaden bewaren, vermeerderen en verspreiden.
Als de Filipijnen onder druk van China en de zadenindustrie aansluiten bij de UPOV, wordt het vrij verdelen van traditionele boerenzaden heel moeilijk
Dat laatste is precies wat MASIPAG doet. Met zijn 30.000 aangesloten boer.inn.en is het de grootste agro-ecologische boerenbeweging van het land. Ze hebben verschillende zaadbanken en testvelden voor rijst die aangepast is aan tal van lokale omstandigheden. De rijstzaden – van ondertussen 327 soorten, vaak natuurlijk gekweekt door boer.inn.en zelf – verspreiden ze onder boerengemeenschappen die er zelf mee aan de slag gaan om te vermeerderen. Zo kunnen ze de gevolgen van de klimaatverandering op voedselzekerheid opvangen. Als UPOV wordt ingevoerd, wordt deze werking van MASIPAG, een van haar sterkste punten, heel moeilijk.
Daarom moeten we de verdere privatisering van zaden en het verlies aan genetische diversiteit aanpakken om te komen tot een duurzaam en veerkrachtig voedselsysteem. "Zaadsoevereiniteit en de rechten van boeren en boerinnen erkennen en beschermen is niet alleen een kwestie van beleid, het is een kwestie van overleven", klinkt het bij MASIPAG. (bron)
Dit is het tweede artikel over zadensoevereiniteit in een reeks van drie. Op 17 april deelden we een introductie op het nieuwe wetsvoorstel van de EU, op 1 mei gaan we dieper in op de problematiek in Bolivia.
[1] F1-hybride is een plant of dier dat via veredeling is voortgebracht, door inteelt en kruising te combineren. Hybride rassen bestaan relatief nog zeer kort, ze zijn vooral ontwikkeld en populair geworden in de 20e eeuw in de westerse landbouw, vooral na 1950. Hybride rassen zijn daardoor vooral geselecteerd voor intensieve productie met behulp van chemische hulpstoffen als kunstmest, herbiciden en insecticiden. Voorheen zijn in de geschiedenis van de landbouw de zaadvaste rassen altijd de basis van de landbouw geweest, in traditionele landbouwgebieden zijn ze dat nog steeds. (bron: wikipedia.org)
[2] De verklaring is niet bindend. Zoals elke Verklaring van de Rechten van de Mens is zij bovenal universeel, symbolisch en visionair van opzet, met als doel een gemeenschappelijke langetermijndoelstelling te creëren. De lidstaten hebben een grote flexibiliteit in de uitvoering van de verklaring, omdat de lokale context en behoeften zeer verschillend zijn. Boeren- en maatschappelijke organisaties, die van meet af aan de dragers van deze verklaring zijn geweest, zijn de partners bij de uitvoering van haar principes. (bron: fian.be)
